Nhân việc sinh viên Nguyễn Phương Uyên bị đuổi học.

Chủ nghĩa « phân biệt chủng tộc – apartheid »  ở Nam Phi áp dụng trên thực tế xem ra không khác nhiều với chính sách phân biệt thành phần chính trị, tức « chủ nghĩa lý lịch », được áp dụng tại VN từ 1954 cho đến nay.

Apartheid -  bắt nguồn từ chữ « à part », có nghĩa là « riêng ra, riêng biệt ». Nền chính trị « apartheid » chủ vào việc phát triển từng phần dựa trên yếu tố dân tộc. Nếu ta thay đổi yếu tố « chủng tộc » bằng yếu tố « giai cấp » hay « lý lịch », nguồn gốc chính trị, VN quả nhiên là một nước áp dụng chế độ « lý lịch », phân biệt con người theo tiêu chuẩn nguồn gốc chính trị.

Nếu ở Nam Phi, một nhúm nhỏ dân da trắng nắm toàn quyền về kinh tế và chính trị,  ở VN, một nhúm nhỏ người, chưa tới 4 triệu, cũng nắm toàn bộ không chia sẻ bộ máy quyền lực quốc gia cũng như mạng lưới kinh tế. Mọi tư tưởng « khác », ý kiến khác… đều bị trù dập không nương tay.

Để ý, miền Nam sau 1975, không được đầu tư đúng mức về kinh tế, giáo dục, xã hội, hạ tầng cơ sở… như ở miền Bắc. Mặc dầu miền Nam cung ứng trên 70% ngân sách quốc gia. (Trên 30% ngân sách quốc gia là dầu khí lấy từ các mỏ miền Nam. Hàng năm kiều hối trên 10 tỉ đô la cũng do dân miền Nam gởi về. Ngoài ra vựa lúa miền Nam vẫn là xương sống kinh tế cho cả nước…). Trong chừng mực, nó thể hiện sự trả thù tập thể, xét « lý lịch » tập thể.  

Chính sách giáo dục ở VN và Nam Phi (trong thời kỳ apartheid) cũng có cùng mục đích : ưu tiên đào tạo hạt giống được « tuyển chọn » để lớp người này trở thành « công chức » nắm mọi guồng máy của chế độ. Thành phần còn lại, hoặc bị bỏ rơi bên lề, hoặc trở nên thầy không ra thầy, thợ không ra thợ. Điểm chung về giáo dục của hai chế độ này là sự bất bao dung đối với thành phần khác chính kiến. Trong khi ở các nước tiên tiến, mọi đứa trẻ đều có cơ hội như nhau trong học đường.

Sinh viên Nguyễn Phương Uyên, cũng như hàng chục triệu tranh thiếu niên VN khác, là nạn nhân của chính sách « lý lịch ». Nhưng Nguyễn Phương Uyên lại là một nạn nhân tiêu biểu. Không ai biết đến những nạn nhân khác, vì hình thức « phân biệt » về chính trị cực kỳ tinh vi, không « sổ sàng » như phân biệt về « chủng tộc », cho đến chính nạn nhân cũng không biết mình là nạn nhân.

Sinh viên Nguyễn Phương Uyên là nạn nhân của sự trả thù trực tiếp của những người lãnh đạo nhà trường, nơi mà sinh viên này đi học. Chỉ vì sinh viên này bày tỏ chính kiến khác với luồng tư tưởng chính trị chủ đạo.

Đạo đức của một người làm mô phạm là tạo mọi điều kiện để những đứa học trò thành công trong việc học. Mà mục tiêu của việc « dạy học » là nhằm đào tạo con người. Trong cái « học » có bao hàm chính trị. Dạy chính trị là dạy cho học trò có tư duy, có nhận thức về đời sống và tư tưởng chính trị chứ không phải bóp chết chính kiến của học trò. Dạy như thế thì bao giờ VN có được một nhà tư tưởng lớn để soi mặt với thế giới ?  

Một đưa học trò bị đuổi học, là một người « chưa thành người », sẽ là một gánh nặng, nếu không nói là một đe dọa cho xã hội. Dĩ nhiên nó cản trở cho sự tiến bộ, sự phát triển của đất nước. Tội của người có trách nhiệm về giáo dục vì vậy sẽ rất là lớn.

Nhưng nếu xét chi li trên từng mặt, những thanh niên nam nữ được « dạy dỗ » đầy đủ, thành công trong học đường, là do cố gắng của bản thân, do sự giúp đỡ hết mức của gia đình, của những thày cô có lương tâm dạy dỗ. Sự thành công trong học đường của họ không hề đến từ chính sách, từ guồng máy giáo dục và đào tạo của nhà nước.

Nhưng từ thành công trong học đường đến thành công trong xã hội là một hố sâu thăm thẳm.

Có bao nhiêu người tốt nghiệp đại học tìm được việc làm tương xứng ? Không thấy có thống kê nào làm việc này. Con số thực tế chắc là chẳng bao nhiêu. Sự phát triển kinh tế của VN cho thấy việc đó. Những người có được việc làm, nếu không « bôi trơn », thì là thành phần con ông cháu cha, thành phần « lý lịch » trong sáng. Những công việc này phần lớn là « công chức », cán bộ trong các cơ quan nhà nước hay trong các xí nghiệp quốc doanh, chứ không phải là việc làm phù hợp với kết quả sự học. Các xí nghiệp có vốn nước ngoài, chuyên gia phần lớn được đem đến từ các nước khác.

Mô thức phát triển quốc gia thể hiện qua việc giáo dục. VN phát triển theo mô thức nào ?

Theo Ấn Độ ? Sinh viên nước này luôn được thế giới đánh giá cao. Khi tốt nghiệp, một số được các xí nghiệp nước ngoài tuyển chọn. Kinh tế Ấn Độ phát triển xem ra bền vững hơn nhiều nước đang mở mang khác, vì sự giáo dục cung ứng đủ nhân sự cho các mặt về khoa học, kỹ nghệ, thuơng mại… làm đầu tàu phát triển đất nước.

Hay theo Phi ? Người ta ca ngợi đức tính chịu khó công nhân Phi qua các công việc phục vụ khách sạn, công nhân phục dịch trên các tàu thủy, làm con ở v.v… Số kiều hối của Phi còn lớn hơn VN. Nhưng Phi vẫn chật vật hàng trăm năm nay trên đường phát triển, mặc dầu đất nước tương đối hòa bình.

VN không theo mô hình nào. VN đào tạo con người theo mô hình XHCN. Nhưng ở các nước XHCN đích thực, người ta đào tạo “công chức” nhằm giải quyết công ăn việc làm. Nhưng nó là gánh nặng ngàn cân cho ngân sách quốc gia. Còn công chức VN là cán bộ đảng viên, đào tạo nhằm bảo vệ chế độ. Sinh viên VN ra trường, thầy không ra thầy, thợ không ra thợ. Các xí nghiệp lớn nước ngoài người ta không tuyển sinh viên VN mà tuyển sinh viên Ấn Độ. Các nước người ta lấy nhân công VN là vì nhân công này rẻ mạt và sẵn sàng làm những việc mà dân bản xứ ghê tởm, không làm.

Vì vậy sinh viên Nguyễn Phương Uyên bị « đuổi học » cũng như chuyện « tái ông thất mã ». Nan truy họa phúc phải không ? Nếu ta nhận thức rằng chính trị VN không khác chính trị của Nam Phi thời apartheid. « Cái học ngày nay đã hỏng rồi ! ». Việc đuổi học sinh viên Nguyễn Phương Uyên chỉ làm nổi bật chủ nghĩa « trả thù » mà thôi. Chiến tranh đã qua bao nhiêu năm mà tư tưởng « địch-ta » vẫn chưa xóa được, thì làm sao mà tiến bộ ?.

Những người còn ưu tư đến tiền đồ đất nước, phải làm gì để thay đổi chế độ « phân biệt lý lịch » nhằm phát triển đồng bộ con người và đất nước Việt Nam ?

Hãy xem tấm gương Mendela : Phải « bao dung », phải « hòa giải » thường trực với tội ác. Phải thiết lập công lý cho mọi thành phần trong xã hội.

Nói thì dễ nhưng làm không dễ, nhất là một nước như VN, một nước âm hưởng nặng nề văn minh khổng giáo và giáo điều cộng sản.

Nền văn minh khổng giáo đề cao sự « trả thù ». « Quân tử ba năm báo thù không muộn ». Quân tử, con người mẫu mực trong xã hội khổng giáo, phải biết « trả thù ». Thử đọc các truyện kiếm hiệp Tàu, ta thấy hầu hết các nhân vật chánh cuối cùng học được võ công cao cường, để « báo thù » cho cha mẹ, cho sư phụ… Trả thù là mục tiêu cuối cùng. Trả thù trở thành « tiêu chuẩn », một giá trị của nền văn minh này.

Tương tự, chủ nghĩa cộng sản cũng đề cao những máu me, chém giết, tiêu diệt, như « tiêu diệt giai cấp », « thủ tiêu giai cấp »… Ai giết nhiều, làm đổ máu nhiều « giết, giết nữa, bàn tay không phút nghỉ », là trở thành « anh hùng ».

Việt Nam tiếp nhận cùng lúc, một cách sâu sắc, hai luồng văn hóa này. Thù chồng chất lên oán thù. Máu xương chồng chất lên máu xương. Không một công trình quốc gia nào được bảo tồn, hay tiếp nối xây dựng, từ chế độ này chuyển qua chế độ khác. Đập phá là để « trả thù ». (VN chê « thằng » khờ-me là « mọi », nhưng xét lại thằng mọi này nó hơn VN 1000 lần. Đền đài của nó xây dựng từ đời này qua đời khác, liên tục trong 600 năm, mới có cái Ankor Vat hiện nay. VN đập phá hết, không có cái cóc khô gì !)

Các ngôn từ « bao dung », « hòa giải » chỉ nghe ở đâu môi chót lưỡi.

Làm sao có thể « hòa giải » và « bao dung » với kẻ đã gây tang tóc, đổ vỡ cho gia đình, cho đời sống của mình ?

Nhưng tấm gương sáng chói của Mandela đã cho ta thấy con đường.

Bao dung và hòa giải là một vấn đề chính trị chứ không phải là tôn giáo.

Lớp trẻ Việt Nam, những sinh viên như Nguyễn Phương Uyên, hãy thử dấn thân theo con đường của Mandela đã đi. Đông phương khổng giáo chưa đào tạo được một vĩ nhân nào của thế giới. Ta đã thấy Gandhi ở Ấn Độ, Mandela ở Châu phi... Chưa thấy người nào có tầm vóc ở vùng văn hóa chiếm 1/5 dân số nhân loại, trong đó có Việt Nam.

Hãy thử đi. Đó là con đường cứu nước.