Obama đi thăm Việt Nam để làm gì ?

Chuyến viếng thăm Việt Nam của TT Obama đã lên lịch trình, từ ngày 22 đến ngày 25 tháng 5 năm 2016. Mục đích chuyến đi Obama, BBC đăng tải hôm 10 tháng 5, là nhằm "thảo luận (với lãnh đạo VN) cách thức làm sao cho Quan hệ Đối tác Toàn diện Mỹ-Việt có thể thúc đẩy hợp tác trong nhiều lĩnh vực rộng lớn, trong đó có các chủ đề kinh tế, quan hệ giữa người dân hai bên, an ninh, nhân quyền và các chủ đề toàn cầu và khu vực."

Khác với các chuyến viếng thăm mang tính cách biểu tượng trước đây của hai vị tổng thống tiền nhiệm B. Cliton và G.W. Bush, đánh dấu những bước biến chuyển quan trọng trong quan hệ giữa hai nước. Chuyến đi của Obama kỳ này rõ ràng chỉ là chuyến "đi chơi", không nói lên được cái gì cụ thể. Bởi vì nếu để nói chuyện về "thủ tục" nhằm "thúc đẩy sự hợp tác" giữa hai nước thì không cần đến tổng thống thân chinh. Những chuyện thương thảo như vậy là chuyện của các nhà ngoại giao tầm trung.  

Chuyện xem ra là trọng đại, hiệp ước TPP, về thực chất thì trái banh đang nằm trong chân của Hoa Kỳ, mà Obama không phải là người sẽ đá. Quyết định sẽ ở vị tổng thống sắp tới của Hoa Kỳ. Nếu là bà Hillary Clinton, quan điểm của bà là không "mặn mà" với nội dung hiện thời của hiệp ước. Còn nếu tổng thống là ông Trump, TPP chắc sẽ không có mặt của Hoa Kỳ.

Chuyện trọng đại khác (đối với VN) là việc Mỹ cởi bỏ lệnh cấm vận vũ khí sát thương. Theo tin tức báo chí đã loan tải thì việc này sẽ không xảy ra. Lý do (bề mặt) là tình trạng nhân quyền ở VN ngày một thêm tệ.

Thực ra khách hàng "nghèo" như VN không phải là đối tượng của tài phiệt Mỹ. Vấn đề "chiến lược" mới là then chốt để Mỹ có thể "cho không" VN những thứ vũ khí sát thương cần thiết. Nhưng điều này thì hai bên vẫn còn trong tình trạng "xây dựng niềm tin". Lập trường của VN, ngả về đâu vẫn không rõ rệt. Phe thân Tàu hơn lúc nào hết khuynh đảo VN, không chỉ về kinh tế, mà còn cả chính trị, quốc phòng... Thậm chí ngay trong nội bộ đảng CSVN. Bán (hay viện trợ) vũ khí sát thương cho VN, đối với Mỹ là điều không lường được trong tương lai.

Còn vấn đề Biển Đông, chuyện sinh tử đối với VN, thì quốc phòng Mỹ đã làm tối đa những gì mà họ có thể làm.

Lập trường của Mỹ, từ sau Thế chiến thứ II đến nay, là không ủng hộ nước nào có chủ quyền ở các quần đảo HS và TS. Quyền lợi của nước này ở Biển Đông là quyền tự do đi lại (hải hành và không lưu). Các việc tàu chiến của Mỹ đi vào vòng 12 hải lý các đảo nhân tạo, như vừa rồi ở bãi Chữ Thập, là tôn trọng nội dung Luật Biển 1982. Theo bộ Luật này, một đảo nhân tạo chỉ có "vùng an toàn" tối đa là 500 mét tính từ bờ.

Điều đáng lẽ VN phải làm, cho dầu phải nhượng bộ Mỹ dưới bất kỳ hình thức nào, (ngay cả việc đảng CSVN giải tán hay đảng viên CSVN phải tự sát tập thể), là việc Mỹ nhìn nhận chủ quyền của VN tại HS và TS. Điều này xảy ra thì việc bảo vệ lãnh thổ của VN, cũng như vùng biển của mình, tại HS và TS sẽ dễ dàng hơn. Nhưng CSVN đã không làm bất kỳ điều gì trong chiều hướng này. Đảng CSVN đặt quyền lợi của đảng lớn hơn quyền lợi của đất nước và dân tộc, vì vậy nguy cơ mất trắng biển đảo của VN cho TQ là điều sẽ đến.

Về các vấn đề "mở rộng dân chủ" mà VN đã nhiều lần hứa hẹn với Hoa Kỳ, như ở Bản Tuyên bố Sunnylands tháng hai vừa rồi. Khoản 4 Tuyên bố có nội dung:

"4. Chúng tôi cam kết đảm bảo cơ hội cho tất cả người dân chúng ta, thông qua tăng cường dân chủ, quản trị tốt và tuân thủ các quy định của pháp luật, thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền và quyền tự do cơ bản, khuyến khích tinh thần khoan dung, ôn hòa, và bảo vệ môi trường;"

Thực tế xảy ra vừa rồi cho các cá nhân ứng cử tự do là bằng chứng của cam kết "tăng cường dân chủ" của lãnh đạo CSVN. Các cuộc "hiệp thương bầu cử" thực chất chỉ là các cuộc "đấu tố" man rợ của thời cách mạng vô sản sơ khai. Mục đích của nó là cho "dư luận viên", một hình thức mới của cán bộ "agitprop - xách động và tuyên truyền" thập niên 50, 60... của thế kỷ trước, nhằm nhục mạ, phỉ báng đời tư cá nhân... để khủng hoảng tâm lý và xáo trộn đời sống của những người ứng cử tự do.

Về vấn đề pháp lý mà Hoa Kỳ hy vọng VN thay đổi để phù hợp với thế giới văn minh mà điều này đã trở thành ảo tưởng.

Bởi vì, CSVN đã vi phạm luật pháp, chà đạp luật pháp ngay ở những điều cơ bản.

Vừa rồi VN đã thay đổi nhân sự giữa dòng. Các ông chủ tịch nước, thủ tướng, chủ tịch quốc hội nhiệm kỳ trước đã bị "miễn nhiệm" bằng một thủ tục vi hiến. Đây là bằng chứng cụ thể cho cái "thiện chí" xây dựng "nhà nước pháp quyền" của CSVN.

Đại diện nhà nước VN hiện nay, các ông bà Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Chủ tịch Quốc hội Nguyễn thị Kim Ngân đều không chính danh.

Hoa Kỳ là một nước gương mẫu về dân chủ pháp trị. Tùy theo lễ nghi tiếp đón, có thể Obama lại "bảo kê" cho tính chính đáng cho những người mới được thụ phong này.

Về nhân quyền, nhà nước CSVN bao giờ cũng hung bạo đối với những người lên tiếng tranh đấu cho dân chủ, về quyền con người. Điều này không hề thay đổi, từ thâp niên 90, thời các nhà hoạt động tiên phong Phạm Hồng Sơn, Nguyễn Vũ Bình... cho đến các vị Nguyễn Văn Đài, Nguyễn Ngọc Già... ngày hôm nay. Lãnh đạo CSVN luôn sử dụng "nhân quyền", dùng con tin nhân quyền để trao đổi quyền lợi với Hoa Kỳ.

Điều này tiếp tục xảy ra, Hoa Kỳ có thể bán cả gian sơn nước Mỹ cũng không đủ để trao đổi với CSVN. Họ thả một người, bắt hai người. Điều này chưa bao giờ thay đổi.

Còn các vấn đề "khoan dung, ôn hòa, bảo vệ môi trường", đã ghi trong bản Tuyên bố, thì những gì đã xảy ra ở VN hiện nay là bằng chứng cụ thể.

Lãnh đạo CSVN vừa ký kết đó thì cũng vừa vi phạm đó.  

Tôi nghĩ rằng chuyến đi VN của Obama, là chuyến "đi chơi". VN thực tế chỉ là trạm ngừng, một công hai chuyện, mà mục đích chính chuyến đi của Obama là tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 sẽ tổ chức tại Nhật vào cuối tháng 5.

Nhưng đối với một tổng thống đã từng mệnh danh là "gà rót", thì điều gì cũng có thể xảy ra.

Diễn tiến việc tiếp đãi của VN đối với Obama, tại Sài Gòn trước hay ở Hà Nội trước, sẽ cho ta biết thái độ của nhà nước Hoa Kỳ đối với tập đoàn lãnh đạo mới của VN.